دانشنامه چهل‌باغتوی پشی جلد اول، چاپ دوم
عناوین عمده مطالب
اسکان‌گزینی اولین طوایف بومی در چهل‌باغتوی پشی، رویدادها و اتفاقات سیاسی و اجتماعی، حملات کوچی‌ها در منطقه، شرح حوادث تاریخی، تنش‌های گروهی میان احزاب و سازمان‌های جهادی، آشکارسازی فعالیت‌های مخفیانه و سِری شعله‌ای‌ها در منطقه و پاکستان، داستان‌های مقاومت علیه لشکرکشی امیرعبدالرحمان، معرفی چهره‌های تاثیرگذار، گزارش آثار باستانی، اسامی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، شجره‌نامه طوایف پشی، گزیده‌هایی از بازتاب صنایع دستی، هنر موسیقی و ادبیات، انعکاس مشکلات زنان و دختران و دیگر معلومات و رخداد‌های منطقه در فهرست مطالب.
نویسندگان:
نادرشاه نظری، مرضیه زاهدی، یزدان‌بخش حاتمی، عزت‌الله احمدی، نورالله افضلی، ظاهرنور، امان فرهمند، زهرا شفایی، عنایت الله رفعت، محمدظاهر رضایی، نصرالله رحیمی، شفیقه حیدری، جمال‌الدین علی‌زاده، علی‌شاه آرمان و احمد مطهری.
مدیر مسئول: نادرشاه نظری
ناشر: انتشارات جنگل
مدیر تولید: رضاخسروان
نوبت و سال چاپ دوم، 1404، تهران
قطع و تیراژ: وزیری 2000 نسخه
شابک: 978-622-238-553-8
مؤلفان شجره‌نامه طوایف پشی: ملااسحاق فاضلی و نورالله افضلی
طراح گرافیک شجره‌نامه: رحمت الله زاهدی
فرستنده یاداشت‌های تاریخی محمدجمعه نورگ: حنیف کارگر
پیشگفتار چاپ دوم
«دانشنامه چهل‌باغتوی پشی»، تلاشی است برای ثبتِ بازخوانی و عرضه‌ی منظم دانش بومی، تاریخی و فرهنگی مردمانی که در جغرافیای فرهنگی این قلمرو زیست و زندگی کرده‌اند. ایده‌ی آغاز این دانشنامه، به‌منظور جلوگیری از فراموشی تدریجی روایت‌های محلی و تاریخ شفاهی خطه ما روی دست گرفته شد. فکر کردیم چگونه می‌توان از میان لایه‌های خاموش تاریخ، صداها و چهره‌هایی را بیرون بکشیم که تاکنون از انظار خواندن مستور و مکتوم مانده و چگونه می‌توان آنرا در قالبِ نوشتار مستند، برای آیندگان عرضه کنیم؟
جلد نخست این دانشنامه، که اکنون چاپ دوم آن پیش روی شماست، به ترسیم شالوده‌های بنیادین دیار ما اختصاص دارد که از وضعیت جغرافیایی و تقسیمات ارضی گرفته تا بررسی وضعیت تاریخی و ساختارهای اجتماعی را نشان داده است. در این جلد کوشیده‌ایم هم حتی‌الامکان به داده‌های مکتوب در حدِ محدود بپردازیم و هم از گنجینه‌ی ارزشمند منابع شفاهی، به‌ویژه خاطرات، روایت‌های سینه‌به‌سینه موی‌سفیدان منطقه بهره ببریم. همین هم‌نشینی روایت‌های مکتوب و شفاهی، ویژگی متمایز این مجموعه است.
چاپ دوم این اثر حاصل بازبینی و بازنگری دقیق چاپ نخست است. در این چاپ، تلاش شده است تا اشتباهات تایپی و نارسایی‌های نسخه قبلی اصلاح شود، منابع تازه یافته‌شده افزوده گردد و برخی مدخل‌ها بازبینی شود. بازخوردهای خوانندگان، به‌ویژه صاحب‌نظران محلی، پژوهشگران فرهنگ عامه و نیز نسل جوان چهل‌باغتوی پشی که با دقت و حساسیت آثار فرهنگی سرزمین خویش را پیگیری می‌کنند، نقش مؤثری در شکل‌گیری این بازنگری داشته است. این همراهی را ارج می‌نهیم و آن را نشانه روشنی از زنده بودن سنت‌های فرهنگی این دیار می‌دانیم.
اما در کنار همدلی و همراهی بسیاری از دوستداران فرهنگی ما، لازم است به برخی از واکنش‌های ناپسند و حتا ناسزاگویی‌های افراد غیر مسئول سخن بگوئیم. در میان نقدهای سازنده و پرسش‌های دلسوزانه، گه‌گاه صداهایی نیز برخاسته است که نه از سر دغدغه، بلکه از سرِ کینه و ناآگاهی، زبان به فحاشی و تخریب گشوده‌اند. طبیعی است که هیچ کوششی بی‌نقص نیست و ما هم خود را مستغنی از نقد نمیدانیم؛ اما آنچه بنیاد هر گفت‌وگو را اصلاح و زیبنده می‌سازد، اخلاق نیکو، انصاف و احترام متقابل است. دانشنامه چهل‌باغتوی پشی، برای صیانت از هویت فرهنگی یک منطقه بوده و روا نیست که زحمات و تلاش‌های دوستان ما، آماج طعن و توهین قرار گیرد. ما همچنان بر گفت‌وگو، مستندسازی و آشتی با حقیقت پافشاری می‌کنیم، حتی اگر صدای ما در میان غوغاسالاران غیر مسئسول شنوندگان اندکی داشته باشد.
دانشنامه چهل‌باغتوی پشی، کدام پروژه بسته یا کامل‌شده نیست که کسی حق نقد و نظر نداشته باشد، بلکه افقی باز و گشوده برای تبادل‌نظر مداوم و مستمر برای گذشته، حال و آینده است. دانشنامه بستر فرهنگی یک سرزمین است و امیدواریم این اثر بتواند جایگاه فرهنگی و رسالت تاریخی خودش را در قلمرو مناطق پشی و سایر حوزه هزارستان بدوش گرفته حفظ کند.
از همه‌ی همکاران منطقه‌ای، پژوهشگران محلی و خوانندگانی که با ما در این مسیر همراه بوده‌اند، صمیمانه سپاس‌گزاریم. راه ما برای جلدهای بعدی همچنان ادامه دارد.
از آقای حبیب‌الله رحیمی که پیشنهاد چاپ دوم این جلد را داد و زحمت هماهنگی و تنظیم پروسه چاپ این کتاب را به‌عهده گرفته است، سپاس‌گزارم.
با احترام، نادرشاه نظری، مدیر دانشنامه چهل‌باغتوی پشی، اول ماه می 2025
همکاران منطقه‌ای معلومات عمومی:
حنیف کارگر، اکرم براتی، نیازمحمد اکبری، امیرمحمد بابایی، عارف رحیمی، مهدی فرهمند، یوسف حیدری، عصمت الله ابراهیمی، اسدالله قاسمی، ، عارف اخلاقی، نیک محمد نیک‌بین، آخوند رفیق، داوود یوسفی، حکیم حسینی، شریف تلاش و خلیفه محمداکبر احمدی.
مقدمه دانشنامه چهل‌باغتوی پشی
تصمیم نوشتن دانشنامه محلی چهل‌باغتوی پشی، در ماه دسامبر 2022، از طریق جلسه آنلاین گرفته شد. ایده این طرح، یک ماه قبل از برگزاری جلسه آنلاین، توسط نادرشاه نظری مطرح شد و پس از آن زمینه یک جلسه آنلاین فراهم گردید.
جلسه بتاریخ 19 دسامبر 2022 برگزار شد که 18 نفر در آن شرکت کردند. همه‌ی شرکت‌کنندگان جلسه فیصله کردند که کتابی تحت عنوان دانشنامه چهل‌باغتوی پشی، به‌منظور ثبت و مکتوبی نمودن رویدادها، حوادث سیاسی اجتماعی، مسایل تاریخی، فرهنگی و دیگر اتفاقات و مجموعه شناسانی جغرافیا و معرفی کردن چهره‌های شهیر و اثرگذار این خطه، به رشته تحریر دربیاید.
پس از آن به دنبال پیگیری موضوع و اقدامات عملی این پروسه، کمیته‌ای تحت عنوان هیئت تحقیق ناظر داده‌ها نیز ایجاد شد، اما باگذشت شش ماه از زمان تشکیل این کمیته، جز نوشتن شیوه‌نامه، هیچ اقدام عملی دیگر صورت نگرفته و حتا یک مقاله نیز نوشته نشد. در چنین شرایط، مدیریت دانشنامه عملاً بدوش نگارنده افتاد و توانستم مقالات و داده‌های اطلاعاتی دوستان را از داخل و خارج جمع‌آوری نموده، به همکاری جمعی از عزیزان، روی آن نوشته‌ها کار کرده، مدخل‌ها را تحقیق، بررسی و ویرایش کنم.
از آنجایی‌که اسناد مکتوبی اندکی در اختیار داشتیم، بیشتر این داده‌ها از طریق مصاحبه‌های حضوری و تلفنی و همچنان با شیوه تحقیقات میدانی انجام شده است. به‌خاطر جلوگیری از درز معلومات در بیرون، هرگز از طریق تبادل گروپ‌ها و شبکه‌های اجتماعی اقدام نکردیم و بلکه تمامی داده‌ها و معلومات از طریق روابط فردی به مدیریت دانشنامه انتقال گردید.
کمبودات منابع مکتوبی در هزارستان در کل و در چهل باغتوی پشی در خصوص، کار ما را چند برابر مشکل‌تر کرد. ما در سطح چهل باغتوی پشی هیچ منبع کتابی نداریم. تنها منبع مکتوبی که مربوط به حوادث و تاریخ چهل باغتوی پشی بوده است و از آن استفاده کردیم، یاداشت‌های خصوصی افراد بود که آن نیز به‌دلیل اینکه به کتاب تبدیل نشده است، خود نیاز به یک تحقیق جداگانه داشت که تاحدی درین حوزه خوب عمل کردیم.
برای منابع دانشنامه چهل باغتوی پشی، از طریق تحقیقات اوراق کتاب‌ها نیز استفاده شده است که درین بخش مشکلِ کمتر داشتیم. در مواردی که از یادداشت‌های افراد استفاده کردیم، این اشخاص در دفترچه خودشان نوشته بودند. از جمله مطالب بسیار مهمی در یاداشت‌های مرحوم محمد جمعه نورگ بوده است که توسط پسرش آقای حنیف کارگر در اختیار ما قرار گرفت. ما روی داده‌ها و معلومات این یاداشت‌ها، بهصورت جداگانه تحقیق کرده و پس از اطمنانِ این اطلاعات، در دانشنامه منتشر کرده و منابع آنرا در آخر مقالات ذکر کردهایم.
تنها منابع مکتوبی که روی داده‌های آن تحقیقی صورت نگرفته و از حوزه کاری این دانشنامه نیز خارج بوده است، کتاب‌هایی است که اسامی این کتاب‌ها و نویسندگان آن در آخر مقالات آورده شده است.
شخصیت‌ها
درباره شخصیت‌های تأثیرگذار چهل باغتوی پشی، چه در گذشته و چه اکنون، تحقیقات جامع صورت گرفته و حداقل منابع کافی در تائید کارنامه آنها در آخر مقاله ذکر شده است. برخی از شخصیت‌ها که با معیار دانشنامه مطابقت نداشته است، زندگی‌نامه آنان را که توسط هواداران شان فرستاده‌اند، در کتاب نشر نکرده‌ایم.
دانشنامه چهل باغتوی پشی، در تمامی زمینه‌ها، به‌خصوص درباره شخصیت‌های تاریخی در گذشته و حال، از معیار بی‌طرفی مطلق پیروی کرده است. بناً هم کارنامه مثبت و هم تا حدی منفی ازین چهره‌ها، با اسناد و منابع متعبر اشاره شده است.
درباره رویدادها و اتفافات اجتماعی که «منازعه‌برانگیز» معرفی می‌شود، سعی شده است که آن حوادث به‌شکل بی‌طرفانه در دانشنامه گزارش داده شود. ممکن است در قبال یک غایله حکم انصافانه صورت نگرفته باشد و یا حکم کاملاً عادلانه اجرا شده باشد، ولی قضاوت جامعه چیز دیگری بوده باشد. دانشنامه درین گونه اتفاقات، به هیچ وجه وظیفه کشف حقیقت را نداشته و ادعا نمی‌کند که حقیقت این موضوعات را ثابت و اثبات کرده است. وظیفه دانشنامه فقط شناسایی و انعکاس واقعیتی است که در فضای اجتماعی شایع بوده است.
اصول تحقیق و نگارش
در اصول نگارشی دانشنامه چهل باغتوی پشی، از «شیوه‌نامه» دانشنامه هزاره و «شیوه‌نامه» دانشنامه چهل‌باغتوی پشی استفاده شده است. مقالات و داده‌های مکتوبی دست‌نوشته‌ها و فایل‌های صوتی و مصاحبه‌ها جمع‌آوری شده، مطالب و موضوعات آن از چندین نفر تحقیق گردیده و پس از یک بررسی نسبتاً جامع، در جایگاه یک مقاله قرار گرفته است.
برخی از نویسندگانِ ما در رابطه با موضوع، تحقیقات میدانی انجام داده‌اند که در اخیر مقاله‌ها، اسامی مصاحبه شونده‌ها و دیگر منابع ذکر گردیده است.
مدخل قریهها و شخصیت‌های برجسته قرار بود توسط خودِ نویسندگان همان قریهها نوشته شود، اما از آنجایی‌که برخی ازین نویسندگان در صف مخالفان دانشنامه قرار گرفتند و یا بعضی از قریهها نویسنده نداشتند، مدخل قریهها توسط تیم کاری دانشنامه نوشته شده است که عضو آن قریهها نیستند. از جمله مدخل قریه توغلوغ توسط یزدان‌بخش حاتمی و مدخل قریه نورگ، قریه قلدی و قریه چهارشنبی توسط نادرشاه نظری نوشته شده است. منابع اطلاعاتی این مدخل‌ها، اعضای خود همان قریهها بوده است که اسامی افراد و یاداشت‌های تاریخی این قریهها در آخر مقاله آمده است.
بعضی از چهره‌های شاخص گذشته این قریهها و حوادث تاریخی آن در یاداشت‌های محمد جمعه نورگ نام برده شده است. بعضی از اسامی این اشخاص برجسته را موی‌سفیدان منطقه از پدران و پدر کلان‌های شان نشنیده بودند و نمی‌دانستند. بعد که تحقیق کردیم، رد پای این افراد را از اسامی شجره‌نامه پیدا کردیم. چون این افراد در سنین جوانی کشته شده یا فوت کرده و فرزند نداشتند، نام‌های شان نیز در گذر یک قرن و دو قرن، فراموش شده بود. از جمله محمدحسین مهتر فرزند الداکرم اولاد.
همچنان بعضی از حوادث تاریخی که درین یادداشت‌ها نوشته شده بود، ولی افراد مُسن ازین واقعیات تاریخی آگاه نبودند. درینجا به صفحات تاریخ مراجعه کرده درباره این رویدادها جستجو کردیم. نتیجه این شد که برش‌های از آن رویدادهای تاریخی را در لابلای کتاب‌ها یافتیم. از جمله جنگ «آب روغنی» که در یاداشت‌های محمد جمعه نورگ اشاره شده بود، در صفحات سراج التواریخ نیز بهصورت اجمال یاد‌آوری کرده است.
شجره‌نامه
شجره‌نامه طوایف پشی را پنجاه سال قبل ملااسحاق فاضلی از یاداشت برداری‌های افراد مُسنِ نسل‌های گذشته تحقیق و دنبال کرده است که درین راستا از 18 صاحب‌نظر درحوزه نسب‌شناسی کمک گرفته است. اسامی این اشخاص در مقدمه گرافیک شجره‌نامه ذکر شده است. نورالله افضلی درین حوزه کار پدرش را ادامه داده و نسل‌های بعدی را نیز زیر مجموعه سلسله پشت‌نامه وصل کرده است. تیم دانشنامه نگاری ما، در حوزه شجره‌شناسی کار خاصی انجام نداده است، ولی نگارنده تمامی شجره‌نامه‌های جاغوری، مالستان، ارزگان، جغتو و دای‌میرشکه و سایر هزاره‌ها را جستجو کردم، اما رد پای پدران ما را در سلسله دودمان آنها نیافتم.
پس از آن بر مبنای محاسبات ریاضی نسل‌ها تحقیق کردم که اگر الله دین خان پشی از نسل تولی خان چنگیز باشد، به‌لحاظ تناسب زمانی تا چد حدی نزدیک است. گرچه ارزیابی ازین منظر تا حدودی مقارن است که الله دین خان پشی از نسل طولی خان چنگیز باشد، ولی چون اسناد معتبر وجود ندارد، نمی‌شود موضوع را از نظر زمانی مورد مقایسه قرار داد و برین مبنا نتیجه‌گیری کرد. اکنون که تیم کاری دانشنامه بغیر از شجره‌نامه هیچ سند معتبر دیگری در دست ندارد، براساس سلسله وابستگی‌ها و پیوند نسب‌نگاری شجره‌نامه، خودشانرا به پدرکلان‌ها وصل می‌نماید. در نتیجه، هیچ اسناد تاریخی معتبری در دست نداریم که الله دین خان پشی تا پنج پشت به تولی خان و تا شش پشت به چنگیزخان برسد، اما چون زنجیر اتصال این ذریه‌نگاری از قبل تعقیب شده و ادامه داشته است، ما نیز ازین چیر (راه برف‌رو) می‌رویم، به امید اینکه روزی این معما حل شود.
گرچه برخی از عزیزان پیشنهاد کردند که چون این نسب‌نگاری الله دین خان پشی تا طولی خان چنگیز قطعیت ندارد و ازین خاطر ما موضوع را نا مشخص و پوشیده بگذاریم. اما اصول دانشنامه‌نگاری حکم می‌کند که از ابهام‌نگاری به شدت پرهیز شود و آنچه واقف هستیم و بر آن اشراف داریم باید روشن کنیم.
چالش‌ها و ایرادها
بزرگترین چالشی که در برابر نویسندگان دانشنامه چهل‌باغتوی پشی قرار گرفت، تخریب و سبوتاژ کسانی بود که اول در جمع اعضای تیم کاری حضور داشتند، اما پس از گذشت شش ماه که هیچ کار عملی انجام ندادند، از تیم کاری بیرون شده و در گروپ مجمع فعالان و دیگر گروپ‌ها مطالبی نشر می‌کردند که باعث می‌شد تعدادی با تیم کاری دانشنامه همکاری نکنند. اما با این وجود، تیم کاری دانشنامه به مسئولیت شان ادامه داد تا اینکه در طول یک سال توانست مطالب و مدخل‌های کتاب را به اتمام برساند.
اعضای تیم کاری دانشنامه چهل‌باغتوی پشی، برای اینکه کار تحقیقاتی در دانشنامه بدون دخل و تصرف به پیش برود، مستقلانه عمل کرد و پیشنهاد کمک‌های مالی «مجمع فعالان چهل‌باغتوی پشی» و دیگر نهادها را نپذیرفت.
اعضای تیم دانشنامه‌نگاری بارها از طریق گروپ پویش فرهنگی و بعداً از طریق گروپ مؤلفان و حامیان دانشنامه، اعلام کرد که هر فرد یا نهادی که دانشنامه را حمایت مالی می‌کند، هدف ازین حمایت فقط پشتیبانی از ارزش‌های ادبی و فرهنگی باشد و ما هیچ سفارش و پیش‌شرط کمک مالی را قبول نمی‌کنیم. برمبنای همین موضع روشن و شفاف بود که برخی دانشنامه را حمایت مالی کردند، اما بعضی‌ها که در اول وعده حمایت مالی کرده بودند، ازین دور خودبخود خارج شدند.
مقالات و مدخل‌های دانشنامه، به‌دور از حُب و بُغض، چه در قبال موافقان و چه در قبال مخالفان دانشنامه، نوشته شده است. با وجودی‌که بعضی ازین اشخاص اعلامه‌ای را به اصطلاح از جانب «علما و فرهنگی‌های چهل باغتوی پشی» علیه دانشنامه نوشته بودند، ولی ما اصول نشراتی دانشنامه را بر مبنای بی‌طرفی مطلق و با معیار اکادمیک به پیش بردیم.
اعلامیه نویسان، چند نفر اعضای تیم کاری قبلی در دانشنامه بودند. آنان این اعلامیه را به‌نام «علما و فرهنگیان چهل باغتوی پشی» در شرایطی برون دادند که دانشنامه چاپ نشده و آنان حتا یک مقاله و مدخل دانشنامه را نخوانده بودند. رویکرد این اعلامیه در تاریخ چهل‌باغتوی پشی، یک رجعت‌گرایی مفتضح بود که توسط عده‌ای باسوادان نوشته و صادر گردید. زیرا هیچ کتاب در تاریخ جامعه بشری، قبل از چاب متهم و محکوم نشده است.
مقالاتی که برای دانشنامه رسیده است، مطالبِ مورد بحث آن تحقیق شده و در مواردی اگر کارنامه مثبت برخی از شخصیت‌ها اغراق‌آمیز نوشته شده بود، اصلاح گردیده است. اگر جنبه‌های منفی ناهنجاری‌های اجتماعی یکی ازچهره‌ها هیچ ذکر نگردیده است، به‌دلیل آن بوده است که آن بخش از اتفاقات، با حکومت و جامعه، هیچ ربط نداشته است. ازین خاطر موضوع به‌شکل بی‌طرفانه نشانی و مشخص شده است.
چالش دیگری که سرِ راه ما قرار داشت، نبودن فضای حضوری افراد و همکاران بود تا روی داده‌های جمع‌آوری شده مستقیم و بهصورت مشترک کار می‌کردیم. در فضای مجازی، روی افراد اعتماد نبود که از فایل‌های نوشتاری مطالب دانشنامه نگهداری بتوانند و از پیش شان در شبکه‌ها درز نکند. ازین خاطر ریسک نکرده و هیچ مقاله و مدخلی را برای همکاران شریک نکردیم. صرفاً مطالب مقالات را از همدیگر تحقیق می‌کردیم و از بروز فایل‌ها در اپلیکیشن‌های گروپ خودداری می‌نمودیم.
ویرایش
در ابتدا تیم ویراستار به منظور بررسی مقالات انتخاب شد که شامل هشت نفر بودند. اما در جریان کار، برخی ازین افراد تیم کاری را رها کردند و بعضی دیگر بخاطر مصروفیت‌های شخصی و نوشتن مقالات، فرصت نیافتند در ویرایش و بررسی نوشته‌ها همکاری کنند. ازین خاطر ویرایش تمامی نوشته‌ها و مقالات بدوش نگارنده افتاد و در حد فهمم از ادبیات و دستور زبان دری-فارسی، تمامی مقالات را ویرایش کردم. چون قرار بود برخی از همکاران دیگر نیز در اصلاح و ویرایش نوشته‌ها سهم بگیرند، در آخر هر مدخل و مقاله، اسمم را به‌عنوان ویراستار نوشتم. قرار بود دیگران نیز وقتی مدخل‌ها را ویرایش می‌کنند، از همین روش استفاده کنند تا مسئولیت ویراستار مشخص شود. اما بعداً که هیچ کسی سهم نگرفت، این شیوه تا آخر ادامه یافت.
خیلی اندکی از نوشته‌ها و مقالات در حد یک مقاله به مفهموم واقعی کلمه خوانده می‌شد و با سختی جمله‌ها را بُرش کرده باهم می‌چسپاندم تا مفهوم حاصل شود. بیشتر نوشته‌ها را اول می‌خواندم و بعد مطالب بحث آنرا از نو می‌نوشتم. زیرا خود آن نوشته‌ها به‌دلیل مراعات نکردن روش جمله‌نگاری و ضعف شدید نویسندگی؛ قابل اصلاح نبود. اما اطلاعات اغلب این داده‌ها مهم و ارزشمند بود.
در کنار نوشته‌ها، برخی مقالات از صحبت‌های تلفنی یاداشت برداری و بعداً تایپ شده است. همچنان به پیام‌های صوتی گوش داده و تایپ کردم.
چون هزینه‌ای برای دانشنامه وجود نداشت، نتوانستیم ویرایش کتاب را به ویراستار حرفوی محول کنیم. به چالش کشیدن کتاب توسط مخالفان، برخی را که قرار بود حمایت مالی کنند، منصرف کرد. ازین خاطر کتاب را خودم ویراستاری کردم که یقیناً اشکالات تایپی دارد.
تقدیر و تشکر
برخی از عزیزان از اول اقدام نوشتن دانشنامه در کنار ما همچون کوه سنگین و پابرجا بودند و از هیچ بادی نلرزیدند. از یزدان بخش حاتمی بخاطر موضع قاطع و همکاری شان در نوشتن مقالات تشکر می‌کنم. از نورالله افضلی بخاطر حمایت شان از دانشنامه و گردآوری شجره‌نامه چهل‌باغتوی پشی سپاس‌گزارم.
با احترام، نادرشاه نظری، مدیر دانشنامه چهل‌باغتوی پشی، 19 آگوست 2023
فصل اول
معرفی کلی چهل‌باغتوی پشی
وجه تسمیه چهل باغتوی پشی، بنا به تعریف حاج کاظم یزدانی، از چهل «بوغه» گرفته شده است. بوغه در قدیم از منظر ترک‌ها و مغول، نماد زور و قدرت بوده است. چهل‌باغتو، در واقع چهل‌بوغه‌تو است که به مرور زمان بوغه‌تو به باغتو، تغییر گفتاری داده است. چهل بوغه‌تو، یعنی چهل مرد زورمند.
مطابق تعریف وجه تسمیه مردمان محل، نام چهل‌باغتو از چهل باغ گرفته شده و گویا این قریه بزرگ دارای چهل باغ بوده است، اما تعریف حاج کاظم یزدانی که از تاریخ و فرهنگ ترک‌ها و مغول‌ها بیشتر معلومات دارد، منطقی و جامع به‌نظر می‌رسد. زیرا ما در چهل‌باغتوی پشی، چهل باغی که مُبَین تعریف نامِ چهل باغ باشد، مشاهده نمی‌کنیم و فکر می‌کنیم چهل‌بوغه‌تو دقیق‌تر باشد.
به‌هرحال، چهل‌باغتوی پشی، قبل از سال‌های 1300 تا 1305، مربوط به حوزه اداری جاغوری بوده است، اما بنابه اسبتداد خوانین محلی، به گفته جمی ارباب گزکی، به قلمرو اداری ارزگان الحاق می‌شود. از آنجایی‌که چهل‌باغتوی پشی نسبت به مرکز ولسوالی جاغوری، در مقایسه با ولسوالی مالستان، فاصله زیادی دارد، این ناحیه بار دیگر بنابه تقاضای بزرگان منطقه، در سال 1352، از میرادینه مالستان به سنگماشه جاغوری تبدیل می‌گردد.
چهل‌باغتوی پشی از مرکز جاغوری 20 کیلومتر فاصله دارد و اولین آغیل‌های چهل‌باغتوی پشی که با کوتل جاشه هم مرز است، شلبینک، گردو، روشنگ و پامک می‌باشد. قریه‌های مذکور، سمت شرق چهل باغتوی پشی قرار دارد.
نوار مرزی چهل باغتوی پشی را، سلسله جبل‌های بلند احاطه کرده که بلندترین آن کوه سرخ سنگ به ارتفاع 12565 فوت، برابر با 3829 متر و 3.8 کیلومتر است. از کوتل سرخ سنگ تا کوه قلخ، این رشته گردنه‌ها و تپه‌های به‌شکل حلقه‌وی ادامه می‌یابد تا اینکه به بلندترین قله خاکریز می‌رسد. کوه خاکریز به ارتفاع ۳۴۵۰ متر ازسطح بحر بلند است و این قله با نام تاریخی «باد آسیاب» مشهور می‌باشد.
خط مرزی مدَورِ چهل باغتوی پشی که از فراز کوتل‌ها و گردنه‌ها؛ گاهی صعود و گاهی فرود می‌یابد، از پشته بابه، تیلوم، پیدگه، جاله، آبروشان و ریخی عبور کرده از تپه جاشه و کوتل کمانگر ایبدی می‌گذرد. سلسله گردنه‌ها و سنگ‌خراش‌های زیگزالی از مدار حلقه‌های دایره‌ای عبور می‌کند تا اینکه از پشته‌ی چهل باغتوی اوقی، پشته قلدی و توغلوغ دوباره به سرخ سنگ متصل می‌گردد.
کوتل جاشه الی کوتل قبرغه که طول کل ناوه را تشکیل می‌دهد، حدود 10.5 کیلومتر می‌باشد. فاصله از کوتل جاشه تا مرز آخری چهل باغتو(کوتل سرخک و بوم عرب) حدود 13.45 کیلومتر می‌باشد. فاصله میان کوه اوبه الی کوه سرخ سنگ، حدود 6.87 کیلومتر است.
ارتفاع کوه اوبه، 12238 فوت، برابر با 3730 متر و 3.7 کیلومتر، ارتفاع کوه قلخ 11786 فوت برابر با 3592 متر و 3.5 کیلومتر و فاصله میان کوه‌های آهنکشته و کوه‌های مدک،8.50 کیلومتر می‌باشد.
طول البلد و عرض البلد (Longitude and latitude)
از آنجایی‌که هر نقطه‌ی از کره زمین طول‌البلد و عرض‌البلد خاص خود را دارد، مرکز چهل‌باغتوی پشی (بازار) در 33 درجه شمالی و 67 درجه شرقی قراردارد.
سرزمین چهل‌باغتوی پشی قبلاً مربوط مالستان بوده است. نام قبلی مالستان دای‌فولاد بوده و بگفته بصیراحمد دولت آبادی، مردم دای فولاد در گذشته منطقهی وسیعی را از شمال شرق قندهار تا حدود جاغوری را در اختیار داشتند و در مناطق اجرستان، مالستان، کیجران و قسمتی از ارزگان گسترده بودند.
طایفه پشی، مناطق چهل‌باغتوی پشی و دیگر ساحات پشی را، سال‌ها از مالستانی‌ها اجاره می‌گرفته اما در زمان «دولت پلاد»، (پسر عالم ولد افغان ولد سعید اُمت) به اثر جنگ و دعوا با مالستانی‌ها، سرانجام به مالکیت چهل‌باغتوی پشی درآمده است.
مردم پشی از ذریه الله دین خان پشی است. الله دین خان سه پسر بنام‌های «اوته»، «دلکه» و «خدمت» داشته است. از دلکه هم سه پسر بنام‌های «روزی خان گزکی»، «غازی‌خان» و «پیگ‌علی» به‌جا مانده است. اهالی جاکه و دادی از دودمان خدمت است، پیک‌علی مربوط به مردم پیگ و روزی خان گزکی پدرکلان طایفه گزکی است. غازی خان نیز پدرکلان عالم و دوست علی می‌باشد.
برای فهم بهتر خوانندگان، پشت‌نامه آقای نورالله افضلی را دنبال می‌کنم تا ببینیم به چند پشت به الله دین خان پشی می‌رسد:
نورالله افضلی ولد ملا اسحاق فاضلی، ولد غلام حسن، ولد علی کرم، ولد حسن، ولد یاری، ولد محمد بیگ، ولد دولت بیگ، ولد زرخوش، ولد صفابیگ، ولد داد بیگ، ولد روزی خان گزکی، ولد دلکه، ولد الله دین خان پشی.
یک نمونه دیگر را از قریه نورگ دنبال می‌کنم:
امیرمحمد ولد موسی، ولد علی بابا، ولد علی بخش، ولد محمد آکه، ولد دلبی، ولد توری، ولد دولت پلاد، ولد عالم، ولد افغان، ولد سید اُمت، ولد غازی خان، ولد دلکه، ولد الله دین خان پشی.
قریه‌های چهل‌باغتوی پشی
چهل‌باغتوی پشی دارای ده قریه می‌باشد که معرفی مبسوط تمامی آغیل‌ها و ملابستی‌ها، در مدخل قریه‌های دانشنامه صورت گرفته است. درینجا صرفاً به‌شکل مختصر به اسامی قصبه‌ها و موقعیت آنها اشاره می‌شود.
قریه آهنکشته در سمت جنوب چهل‌باغتوی پشی واقع شده و این منطقه را با نواحی بابه، تیلوم، مسکه و پیدگه وصل می‌کند. قریه میانه در مرکز چهل باغتو و نفس منطقه موقعیت دارد. قریه توغلوغ در جهت شمال غرب و در دامنه کوه سرخ سنگ واقع شده است.
قریه چهارشنبی به آغیل‌های متعددی تقسیم شده و در نواحی غرب ناوه چهل‌باغتوی پشی، در جوار آغیل‌های میانه و گزکی افتاده است.
قریه گزکی در استقامت غرب چهل باغتوی پشی و نزدیک کوتل قبرغه زینت‌بخش نمای منطقه است. قریه قلدی، در کرانه‌های شمال شرق، دارای مقام مکانی استراتژیک است که با قله‌های خشن و ناصاف خودنمایی می‌کند.
قریه نورگ، در نفس دیگر آغیل‌های دور و اطراف واقع شده که به‌جز تپه خاشه‌جای کاکی، کوه وکوتل دیگری ندارد. قریه میسه در قسمت جنوب شرق چهل‌باغتو قرار دارد که در دامنه سلسله قله‌های جوقول، سیاه‌درنگ و باداسیه واقع شده است.
قریه مقصود به مجموعه آغیل‌های خانوار کاکاخیل گفته می‌شود که در اطراف و اکناف دیگر قریهها چهل‌باغتو واقع شده است. چون مرکز ملابستی و مسجد در قریه مقصود ساخته شده است، کل خاندان این مجموعه به‌نام قریه مقصود اطلاق می‌شود.
قریه مدگ، اولین قریه چهل‌باغتوی پشی است که در شرق منطقه موقعیت دارد. سلسله جبال باداسیه، جوقول و نی‌قول در سمت جنوب غرب این قریه افتاده و دارای مراتع، چراگاه‌ها و علف‌‌زارهای مهمی می‌باشد.
از میان مجموعه قریه‌های چهل باغتوی پشی، قریه چهارشنبی نام پدر کلان این خانواری است و آغیل‌های مربوطه آن از خود نام جداگانه دارد. ازین خاطر مکان مشخصی بنام چهارشنبی وجود خارجی ندارد. همینطور گزکی نیز نام پدرکلان اهالی گزکی است و آغیل‌های گزکی هرکدام از خود نام‌های جداگانه دارد.
همچنان قریه مقصود، یک آغیل کوچک است، ولی چون مثل چهارشنبی و گزکی، تعلقات مشترک خانواری توانسته است آغیل‌های دور و نزدیک آنرا حول یک مکان بنام مقصود متمرکز کند و مسجدی به‌نام این قریه تآسیس نمایند.
بازار چهل‌باغتوی پشی، در ساحه چکه‌گک واقع شده و حدود 150 باب دکان، چند مکتب و یک کلینیک دارد. معرفی مکاتب چهل باغتوی پشی، در مدخل «سیر تاریخی معارف در چهل باغتوی پشی» درین دانشنامه ذکر شده است.
درباره شخصیت‌های تاریخی، فرهنگی، سیاسی، مذهبی، نظامی و اجتماعی چهل‌باغتوی پشی نیز در مدخل جداگانه شخصیت‌ها پرداخته‌ایم و علاوه بر آن در مدخل قریهها نیز معرفی و یاد‌آوری گردیده است.
در مدخل شخصیت‌ها، مدخل قریهها و موضوعات تاریخی، تمامی معلومات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و نظامی؛ مفصل ذکر شده و تا جایی که تاریخ به‌یاد دارد، به همه چیز پرداخته‌ایم.
داده‌های اطلاعاتی پیرامون همه‌ی معلومات سیاسی، تاریخی، نظامی و رویدادهای اجتماعی چهل‌باغتوی پشی به‌شکل تحقیقات میدانی و استفاده از منابع مکتوبی و مصاحبه‌ها، جمع‌آوری و ثبت گردیده است. ذکر تمامی منابع در پایان مقالات ارجاع‌نویسی شده است.
منابع: زندگی‌نامه جمی ارباب، یادداشت‌های ملااسحاق فاضلی، مرور کوتاه به تاریخچه پشی نوشته نورالله افضلی، یادداشت‌های محمدجمعه نورگ، اطلاعات موقعیت جغرافیایی چهل باغتوی پشی از گوگل میپ.
جغرافیای چهل‌باغتوی پشی
فاصله میان کوتل جاشه الی کوتل قبرغه حدود 10.5 کیلومتر.[1]
فاصله از کوتل جاشه الی مرز آخری چهل باغتو (کوتل سرخک و بوم عرب) 13.45 کیلومتر. [2]
فاصله میان کوه اوبه الی کوه سرخ سنگ در حدود 4.76 کیلومتر که برابر است با 4760 متر. [3]
فاصله میان کوه قلخ الی کوه تغلوغ در حدود 6.65 کیلومتر که برابر است با 6650 متر. [4]
فاصله میان کوه‌های آهنکشته و کوه‌های مدگ در حدود 8.50 کیلومتر که برابراست با 8500 متر.[5]
ارتفاع کوه سرخ سنگ حدود فوت 12832، برابر است با 3911 متر و 3.9 کیلومتر. [6]
ارتفاع کوه اوبه در حدود 12244 فوت که برابر است با 3731 متر و 3.7 کیلومتر.[7]
ارتفاع کوه قلخ حدود 11797 فوت است که برابر است با 3595 متر و 3.5 کیلومتر.[8]
ارتفاع کوتل قبرغه در حدود 11270 فوت می‌باشد که برابر است با 3435 متر و 3.4 کیلومتر.[9]
ارتفاع کوه توغلوغ در حدود 12583 فوت، برابر با 787 متر و 7.87 کیلومتر.[10]
معرفی نیاکان طوایف پشی در شجره‌نامه
سلسله دودمان طوایف پشی را بر اساس پشت‌نامه‌شناسی که از نیاکان ما به‌جا مانده است، گرافیک کردهایم، اما با قطعیت نمی‌توان تأکید کرد که الاکوخان، تولی خان و تیموچین خان چنگیز، نیاکان الله دین خان پشی بوده‌اند. چون زنجیره این تبارنامه توسط گذشتگان ما به تیموچین خان چنگیز متصل شده است، ما آنرا همانگونه در دانشنامه ثبت می‌کنیم. گرچه آقای فاضل کیانی، طوایف پشی را از اولاده چنگیز نمی‌داند و معتقد است که سند معتبر وجود ندارد. اما درباره دیگر طوایف هزاره نیز کدام سند وجود ندارد و صرف فرزندان آنها سلسله پشت‌نامه شانرا حفظ کرده‌اند.
چون نیاکان پشی با هیچ یک از طوایف هزاره‌ها متصل نمی‌گردد و گذشتگان ما از روند پشت‌نامه‌نگاری پیروی کرده الله دین خان پشی را از نسل الجایتوخان می‌دانند. چنانکه شیخ ناصرعلی جاغوری که در حوزه شجره‌نامه تحقیق کرده است، طوایف هزاره را تا 45 پشت دنبال کرده، اما زنجیره حلقه طایفه پشی در آن وصل نیست.
ما این اطلاعات «پشت‌نامه» را که از محققین و نیاکان ما داریم، منباب حفظ امانت‌داری و صیانت از معرفت و آگاهی میراث دیرینه‌ی اجدادِ ما، به ثبت می‌رسانیم. درج یافته‌های تاریخی در آینده، به هیچ وجه مانع کاوش و تحقیق علمی در امر شجره‌شناسی نخواهد گردید. درینجا نهُ پشت پدرکلان‌های الله دین خان پشی را به معرفی می‌گیریم تا خوانندگان عزیزِ ما در گرافیک شجره‌نامه با مشکل مواجه نشوند:
یوساکابهادر
تیموچین خان چنگیز
تولی خان (چهارمین و شجاع‌ترین پسر چنگیزخان)
هلاکوخان (حاکم ایران، فرزند پنجم تولی خان، مؤسس سلسله ایلخانان مغل 1218- 1267م).
اباقاخان (دومین پادشاه ایلخانان مغل 1234-1282م)
ارغون خان (چهارمین سلطان ایلخانان مغل)
غازان خان برادر الجیاتوخان، (از هفتمین ایلخانان و والی خراسان در 1285م که مسلمان شد)
الجایتوخان، پسر ارغون خان (معروف به سلطان محمد خدابنده که مذهب شیعه را در خراسان رسمیت داد. خدابنده هشتمین حکمران ایلخانان مغل، 1282-1316م)
- الله دین خان پشی، پسر الجایتوخان. الله دین خان پشی دارای سه پسر بنام‌های «هوته»، «دلکه» و «خدمت» بوده است. هوته پدرکلان بیروز و قابجوی، دلکه پدرکلان دوست علی، سعید امت و پدرکلان اولاده پیک علی و گزکی بوده است. خدمت، پدرکلان اولاده جاکه و دادی می‌باشد. باقی زنجیره تبارنامه را در گرافیک دنبال می‌کنیم.
زمان اسکان‌گزینی پدرکلان‌های ما، در سرزمین فعلی پشی، در جای‌جای دانشنامه آمده است، اما از دوره دقیق کوچ‌کشی نیاکان ما معلومات دقیق در دست نیست. بنابه شواهد تاریخی، بیش از پنجصدهزار مردم هزاره که در شمال قندهار می‌زیسته‌اند، در آوان حاکمیت غلزایی‌ها، میرویس خان هوتکی و محمودخان هوتکی، از قندهار آواره می‌گردند. از جمله‌ی این آوارگان شمال قندهار، طوایف چهاردسته جاغوری و طایفه پشی، ازین جمع بوده‌اند. (پژوهشی در تاریخ هزاره‌ها، حاج کاظم یزدانی)
در قسمت گرافیک شجره‌نامه، چون برخی اسامی افراد، هم دری- فارسی بوده است و هم ترکی- مُغلی، تشخیص و تفکیک نام‌های قدیمی غیر ممکن به‌نظر رسید. ازین خاطر در بسیاری از موارد، شکل گفتاری و رایج این اسامی را انتخاب کردیم. مثل «قرباعلی». اما مواردی هم است که آنرا از لحن گفتاری به نوشتاری بدل کردهایم. همانند «سیدامت» که «سعیدمحمد» نوشته‌ایم. گرچه بعضی‌ها پیشنهاد دادند که «سعیداحمد» بنویسیم، ولی امیدواریم که اسامی افراد در جلدهای بعدی دانشنامه، توسط یک تیم کارشناس بررسی و اصلاح شود.
نسل‌های جدیدِ زیر ده سال تا پانزده سالِ برخی از قریهها، در شجره‌نامه بهصورت مکمل به ثبت نرسیده است، اما پس از اینکه اسامی این عزیزان تکمیل شده در اختیار ما قرار گرفت، در جلدهای بعدی دانشنامه، بار دیگر شجره‌نامه را تجدید چاپ می‌کنیم.
در جلد دوم دانشنامه، مناطق قابجوی، جاکه، اولیاد، پای‌جلگه، ناوه پشی، دادی، بخش‌هایی از نواحی جنوب غربِ مالستان، ارزگان خاص و قسمت‌هایی از شمال غرب و جنوب غرب جاغوری را تحت پوشش خواهم گرفت. از عزیزان فرهنگی، تحصیل‌یافته‌ها و عناصر آگاه و فعالان اجتماعی تقاضا می‌نمائیم، در جهت توسعه وغنامندی ارزش‌های فرهنگی و ادبی دانشنامه، باما همکاری کنند تا دایرةالمعارف محلی ما را پربارتر بسازیم.
مدیریت دانشنامه چهل‌باغتوی پشی
تقدیر و سپاسگزاری از مؤلفان فخیم شجره‌نامه چهل‌باغتوی پشی
علم انساب‌شناسی، ساده‌ترین روش دودمان‌سنجی برای طوایف و اقوام جامعه بشری بوده است که از دیرزمان تاکنون اهمیت حیاتی و هویتی داشته است. در جوامع شهری که بنابه‌دلایلی تیره‌ها و قبایل مختلف، هویت خونی و نسب‌شناسی شانرا از دست داده‌اند، امروز در بحران بی‌هویتی دودمان‌شناسی و ردیابی ایل‌ها و ذریه‌‌ای خودشان هستند که از طریق ابزار و سنجش علمی مثل DNA در صدد تجَسُس و کنجکاوی هویت نژادی شان می‌باشند. اهمیت تعلقات خونی در پیشرفته‌ترین شهرها و کشورهای غربی نیز از میان نرفته و مؤسسات حفظ و نگهداری از میراث فرهنگی و تبار‌شناسی، به شهروندان کمک می‌کند تا از آثار نیاکان و اجدادشان محافظت کنند. ازین خاطر ارج گذاشتن به کار مؤلفانی که درین راه، پژوهشی انجام داده و زحمت کشیده‌اند، قابل تحسین و قدردانی است.
شجره‌نامه اهالی چهل‌باغتوی پشی و نسب‌شناسی کل طایفه پشی، درین کتاب به‌شکل زیبا و ساده طراحی و گرافیک شده است. بناً به پشت‌نامه کل طایفه پشی و کسانی که خارج از چهل‌باغتوی پشی زیست و زندگی می‌نمایند نیز پرداخته شده است. مؤلفان شجره‌نامه چهل‌باغتوی پشی، جناب آقای ملا اسحاق فاضلی، تبار‌شناسی طایفه پشی را از سال‌های 1352، گردآوری و تکوین کرد و بعداً پسرش آقای نورالله افضلی، آنرا بسط و توسعه داد. در دسامبر 2023 که تصمیم گرفتیم دانشنامه چهل‌باغتوی پشی را تهیه و تدوین کنیم، جمع‌آوری اسامی نسل‌های جدید از طریق گروپ‌های واتسآپ محلی به آن اضافه شد.
اکنون شجره‌نامه چهل‌باغتو و کل طایفه پشی، محصول تلاش‌ها و زحمات آقای ملا اسحاق فاضلی و نورالله افضلی است. جا دارد مراتب ستایش و قدردانی خویش را از زحماتِ ایشان و پژوهش معتبر این بزرگان اعلام و اظهار بداریم.
در بخش ادامه پشت‌نامه که به الله دین خان پشی می‌رسد، این سلسله ادامه می‌یابد تا به تیموچین خان چنگیز وصل می‌شود. یعنی الله دین خان پشی ولد الجایطوخان، ولد غازان خان، ولد ارغون خان، ولد اباقاخان، ولد الاکوخان، ولد تولی خان، ولد تیموچین خان چنگیز، ولد یوساکا بهادر خان.
این سلسله دودمان‌نگاری، از مؤلفان قدیم مانده و ما دقیق نمیدانیم که آیا نژاد پشی به تیموچین خان چنگیز می‌رسد یا خیر. اما نظریه دیگری هم هست که پشی را از اولاده «کی‌پشین»، پسر کیقباد می‌دانند. کیقباد شاه زاولی در شاهنامه فردوسی، یکی از شاهان کیانی است. تاریخ بلعمی نیز از کیقباد یاد کرده که کیقباد دختری از مهتران ترکستان را به زنی گرفته و از آن زن پنج فرزند به‌جا مانده که کی‌پشین یکی از آنهاست.
گرچه شاهان زاولی در تاریخ بلعمی و شاهنامه فردوسی، از سلسله سلاطینی بوده که شکل و قیافه مغولی- هزارگی داشته و در آثار نقاشی به‌جامانده در کتاب‌ها مشخص است. اما اینکه پشی از نسل کی‌پشین پسر کیقباد بوده باشد، بهصورت قطعی و یقین نمیدانیم. ازین خاطر هردو نظریه را در کنار هم قرار دادیم تا در آینده توسط کارشناسان و محققین، پژوهش و بررسی شود.
طرح پشت‌نامه توسط مؤلفان، همانند درخت رسامی شده بود که به‌دلیل حجم زیاد نفوس و چاپ آن در صفحات کتاب، بهصورت هر خانواری یک صفحه گرافیک شده است. این شکل نموداری، روش بسیار ساده؛ در پیگیری سلسله تبارما، تا الله دین خان پشی قابل مشاهده و رویت بوده و ذهن‌نشین هم است. کار گرافیک این نمودار توسط آقای رحمت زاهدی زینت‌آرایی شده که از ایشان نیز تقدیر و تشکر می‌نمائیم.
منابع شجره‌نامه که توسط ملااسحاق فاضلی تدوین و گردآوری شده قرار ذیل است:
صمد پالو از علیاد پشی، در سن 100 سالگی.
لعل محمد مهتر علیاد پشی، در سن 113 سالگی.
ملا غلام حیدر ولد ملاظفرعلی جاکه، در سن78سالگی.
غلام نبی ارباب آهنکشته، متولد 1275 وفات در سال 1372 هجری شمسی
پیوند علی ارباب ولد محمدعلی ماله.
ملا یعقوب علی ولد کاظم، مدگ.
غلام رضا اوقی ولد شاحسین اوقی نورگ.
علی جمعه قریه دار ولد مرادعلی، قلدی.
خدابخش ولد محمود، میانه.
ملا صادق علی ولد خدابخش، چهارشنبی.
علی مراد اختیار ولد حیات بیگ، گزکی.
غلام حسن ولد علی کرم، گزکی.
باباعلی قریه دار ولد غریب داد بیو، تغلوغ.
شیخ علی بابا اخلاقی از گندو ساکن کاشان.
حاجی مقصودی سبز سنگ بابه.
آقای اخلاقی پیگ.
اسدالله پیگ.
گردآوری نسل جدید شجره‌نامه در سال 2023 توسط فعالان گروپ‌های محلی:
محمد عارف رحیمی از گندو.
عزت رضایی از نورگ.
مدیر شریف بابایی.
سیف الله ذولفقار.
علی شاه آرمان از گزکی.
ابراهیم حلیمی از گزکی
محمدحسن فیاضی از چهارشنبی.
کربلایی عصمت الله از توغلوغ.
رحمت الله زاهدی از میسه.
اکرم براتی از ماله.
حمید احسانی از میسه
داوود یوسفی از مدگ.
جمال الدین مظفری از مدگ.
علی شاه مظفری از مدگ.
ابراهیم نظری از مدگ.
عبدالرحیم شریفی از قلدی.
یوسف حیدری از قلدی.
محمداکبر احمدی از قلدی.
محمدنیاز اکبری از توغلوغ.
اسدالله قاسمی از توغلوغ.
در چاپ دوم این جلد، از طریق گروپ‌های عمومی و محلی اطلاع رسانی کردیم تا کارشناسان قریهها، اشکالات شجره‌نامه‌ها را مرفوع سازند. از جمله شجره‌نامه‌های خنواری‌های اهالی توغلوغ را به همت آقای نیازمحمد اکبری و اسدالله قاسمی و همکاران شان، از نو گرافیک و اصلاح کردیم.
شجره‌نامه اهالی قریه قلدی که به همت عبدالرحیم شریفی، خلیفه محمداکبر احمدی و یوسف حیدری یک سال پیش جمع‌آوری و گرافیک شده بود، با همان دیزان به‌جای طرح قبلی منتشر کردیم.
گرچه شجره‌نامه‌های برخی از افراد و خنواری‌ها تاحدودی اصلاح و اضافه گردید، اما مثل شجره‌نامه توغلوغ و قلدی، بهصورت مرتب و مکمل کارِ فشرده صورت نگرفته است.
(نادرشاه نظری، مدیر دانشنامه چهل‌باغتوی پشی)