دوغ
نوعی از نوشیدنی لبنی
دوغ از زمان‌های قدیم در خانه‌های چهل‌باغتوی‌پشی درست می‌شده است و احتمالاً هر خانه‌‌ای دوغ داشته و کماکان دارد. دوغ را از ماست می‌سازند. قسمی که ماست را داخل مشک که از پوست بز ساخته شده است، همراه با مقدار آب نیمه‌گرم می‌ریزند و آنرا تکان داده مشک می‌زنند. زمانی که روغن از ماست و آب جدا شده داخل مشک بر روی مایع شناور می‌شود، روغن را از مایعات جدا می‌نمایند و باقی هرچه می‌ماند دوغ است.
دوغ نسبت به ماست مزه ترش‌تر دارد. از دوغ برای درست نمودن غذاهای مانند نان بوته، قورتی، آش، نانتر و غیره استفاده می‌کند. دوغ نوشیدنی نشاط انگیز ولی خواب‌آور است. در فصل گرمای تابستان بجای دیگر نوشیدنی‌ها، بیشتر از دوغ استفاده می‌شود.
در قدیم از پوست بز به‌عنوان مشک استفاده می‌کردند ولی درین اواخر مشک‌های فلزی و صنعتی به بازار آمده که کم و بیش در دهات نیز پیدا می‌شود. مشک‌های قدیمی را قشری بنام دباغان می‌ساختند که خودش یک شغل جداگانه بود.
طعم و مزه دوغ هرخانه متفاوت است و بستگی به طرز تهیه مطبوع و غیر مطبوع ساختن دوغ توسط زنان روستا دارد. نوع مشک، رعایت نظافت و سترگی خانم‌ها و نگهداری مشک در جای مناسب به‌لحاظ دمای گرما، در کیفیت دوغ اثربخش است. دوغ برخی از زنان را اگر در قریه‌های دور دست ببرند از طعم و مزه آن شناخته می‌شود و دوغ هرکسی مزه و ذائقه خاص خودش را دارد.
نویسنده: احمد مطهری
ویرایش و اضافات: نارشاه نظری، 17 می2023